Voor de onderzoekserie ‘De veranderende wereld van werk’ deed het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onderzoek naar de thema’s platformisering, robotisering en de combinatie van werken, zorgen en leren. Het onderzoek biedt inzicht in hoe de arbeidsmarkt verandert en wat voor gevolgen dit kan hebben voor de kwaliteit van werk.

Voor dit omvangrijke project interviewde ik begin 2020 maar liefst 31 experts op het gebied van platformisering, robotisering, vergrijzing en de combinatie van werken, zorgen en/of leren. Ook verzorgde ik de analyse van de interviews met behulp van het computerprogramma Atlas.ti. Onderzoekers van het SCP deden een uitgebreide literatuurstudie.

Wat blijkt? Er zijn redenen voor zowel zorg als optimisme waar het de toekomst van werk betreft. Sommige groepen krijgen als gevolg van platformisering en robotisering meer keuze in werk omdat technologie nieuwe vraag ontsluit en nieuw werk creëert. Technologisering kan meer zeggenschap voor werkenden met zich meebrengen omdat dit het eenvoudiger maakt om vanuit huis te werken en te leren. Ook kunnen technologische ontwikkelingen werkenden ontlasten in fysiek zwaar werk.

Tegenover deze kansen staan echter ook risico’s en die komen vooral bij de onderkant van de arbeidsmarkt terecht. Zo kan een deel van de platformwerkers, zoals taxichauffeurs of maaltijdbezorgers, zich moeilijk weren tegen een verslechtering van de werkomstandigheden die door een platform worden opgelegd. En moeten sommige platformwerkers vele uren werken om een inkomen te verdienen om van rond te kunnen komen. Robotisering vormt sneller een risico voor banen van werkenden met minder vaardigheden.

Maar de risico’s van arbeidsmarktontwikkelingen beperken zich niet enkel tot lager opgeleiden. Bij hoger opgeleiden is er sprake van toenemende druk omdat de digitalisering van hun werk betekent dat werk en privé meer door elkaar gaan lopen.

SCP onderstreept de noodzaak om bij het hervormen van de arbeidsmarkt een brede visie op de kwaliteit van werk te hanteren en in te zetten op sociale en culturele veranderingen. Kijk voor meer informatie en de diverse deelrapporten in het dossier de veranderende wereld van werk.